1. Hiện trạng diễn biến nguồn nước sông Mê Công

• Tại Kratie

Hiện nay mùa lũ trên sông Mê Công bắt đầu vào lũ cuối vụ, mực nước tại Kratie tính đến ngày 01/11/2023 là 13,35m cao hơn mực nước trung bình nhiều năm toàn thời kỳ đo đạc (1961-2023) cùng thời điểm khoảng 0,62m; cao hơn mực nước trung bình nhiều năm kể từ khi chịu tác động của hồ chứa (2010-2023) cùng thời điểm khoảng 0,97m.

Về tổng lượng nước mùa lũ tính từ 1/6 – 31/10, tại Kratie tổng lượng năm 2023 khoảng 262,94 tỷ m³, thấp hơn trung bình nhiều năm cùng kì khoảng 51,63 tỷ m³ (thấp hơn khoảng 16%), tổng lượng lũ đang cao hơn một số năm điển hình như: cao hơn năm 2019 khoảng 47,26 tỷ m³ (cao hơn khoảng 20% so với năm 2019), cao hơn năm 2015 khoảng 57,57 tỷ m³ (cao hơn khoảng 28% so với năm 2015), cao hơn năm 2020 khoảng 83,99 tỷ m³ (cao hơn khoảng 47% so với năm 2020).

Hình 1. Quá trình lưu lượng tại Kratie

• Hồ TonLe Sap

Hiện tại mực nước hồ Tonle Sap đo tại trạm Kompang Lương tính đến 01/11/2023 có mực nước là 7,03m thấp hơn mực nước trung bình hồ cùng thời điểm là 0,77m, cao hơn năm 2015 khoảng 1,85m và thấp hơn năm 2019 khoảng 1,39m. Dung tích hồ hiện tại khoảng 35,83 tỷ m³ (bằng khoảng 82% so với trung bình nhiều năm cùng thời điểm). Nhận định năm nay hồ Tonle Sap sẽ chỉ đóng góp lượng nước vào vùng ĐBSCL trong khoảng 100 ngày từ tháng 11-2, từ tháng 3 trở đi lượng nước hồ Tonle Sap sẽ không còn đóng góp nhiều vào dòng chảy mùa cạn vùng ĐBSCL.

Hình 2. Quá trình mực nước hồ Tonle Sap

• Tại Tân Châu và Châu Đốc

Mực nước sông Tiền và sông Hậu dao động theo triều. Mực nước ngày 01/11/2023 tại trạm Tân Châu trên sông Tiền đạt 2,58m thấp hơn mực nước trung bình năm cùng thời điểm 0,58m, tại trạm Châu Đốc trên sông Hậu đạt 2,54m thấp hơn mực nước trung bình năm cùng thời điểm 0,35m.

Hình 3. Quá trình mực nước tại Tân Châu

2. Nhận định nguồn nước mùa cạn năm 2023-2024

• Nhận định ENSO mùa cạn 2023-2024

Nhận định dòng chảy mùa cạn sông Mê Công vào Việt Nam căn cứ vào thông báo, dự báo khí hậu, tình hình ENSO để nhận định khả năng năm nước ít hay nhiều.

Hiện nay, Trung tâm dự báo khí tượng thủy văn quốc gia đã đưa ra bản tin dự báo mùa về hiện tượng ENSO và nhận định xu thế khí tượng thủy văn từ tháng 11/2022- 4/2023. Theo đó, dự báo khả năng xuất hiện El Niño với xác suất khoảng 80-95%.

• Hiện trạng nền nước lũ năm 2023

Lưu lượng nước mùa lũ từ ngày 1/6 đến 31/10 trong giai đoạn này có giá trị thấp hơn so với giá trị lũ trung bình nhiều năm tại cùng thời điểm, chênh lệch trung bình khoảng 3,811m³/s; tổng lượng lũ thời cũng thấp hơn tổng lượng lũ trung bình cùng thời kì khoảng 51,63 tỷ m³. Như vậy, có thể nhận thấy, mùa lũ năm 2023 có nền nước lũ thấp hơn trung bình nhiều năm, việc tích trữ nước tự nhiên trong lưu vực bị giảm đáng kể khoảng 16%.

• Nhận định lượng nước mùa cạn 2023-2024

Tổng lượng nước vào Việt Nam trong mùa (từ tháng 11 đến tháng 5) là 104,32 tỷ m³, thấp hơn so với TB nhiều năm từ 20%.

Dòng chảy mùa cạn vào việt Nam bao gồm từ Krartie và hồ TonLe Sap là chủ yếu. Thông qua phân vùng hạn trên biểu đồ quan hệ W mùa lũ tại Kratie và Wmax hồ TonLe Sap, năm 2023-2024 có khả nặng hạn có tần suất >50%. Khả năng tháng 1-2 đã xảy ra thiếu nước xâm nhập mặn.

• Nhận định độ sâu xâm nhập mặn lớn nhất mùa cạn năm 2023-2024

Từ việc đánh giá nguồn nước đến trong mùa cạn năm 2023-2024, có thể thấy nguồn nước vào vùng ĐBSCL có xu thế cũng như lượng nước đến khá tương đồng với các năm hạn gần đây, vì vậy khả năng lượng nước vào vùng ĐBSCL sẽ thiếu hụt nhiều vào cuối tháng 12 và tháng đầu tháng 1. Lượng nước thiếu hụt này dẫn đến việc đẩy mặn của các sông bị ảnh hưởng rất nhiều nên khả năng xuất hiện xâm nhập mặn sớm là rất lớn. Dự báo độ sâu xâm nhập mặn lớn nhất như sau:

- Sông Vàm Cỏ Đông: Ranh giới mặn 4 g/l có khả năng tiến sâu vào cách cửa sông khoảng 90-95km, tương đương với mức mặn năm 2020, cao hơn trung bình bình nhiều năm khoảng 20km, thấp hơn năm 2015-2016 khoảng 20km.

- Sông Hàm Luông: ranh giới mặn  hơn 10g/l có khả năng tiến sâu vào đến 46-50km từ cửa sông, cao hơn 5-8g/l so với cùng kỳ năm 2015, 2020.

- Sông Hậu: ranh giới mặn lớn hơn 4g/l có khả năng tiến sâu vào cách cửa sông 60km xấp xỉ năm 2015-2016.

- Trên sông Tiền: Ranh giới mặn lớn hơn 0,5g/l có khả năng tiến sâu vào cách cửa sông 48km.

- Sông Cái Bé: ranh giới mặn hơn 10g/l có khả năng tiến sâu vào cách cửa sông 30-32 km.

- Khu vực nội đồng Thới Bình (kênh Chắc Băng) của tỉnh Cà Mau: độ mặn cao nhất có khả năng đạt trên 25g/l.

Cảnh báo những nơi nằm sâu trong đất liền nếu không có biện pháp phòng ngừa xâm nhập mặn cũng sẽ xuất hiện mặn xâm nhập bất thường, lấn sâu vào nội đồng, đe dọa đến sản xuất và việc cấp nước ngọt sinh hoạt cho dân cư địa phương.